spot_img

अकस्मात रगतमा चिनीको मात्रा कम भएमा के गर्ने ?

spot_img

भिस्मा राई, डाइटिसियन 

कहिलेकाहि खाना खाएको लामो समय हुदा वा अन्य कुनै कारणले एकदमै कमजोर भएको, रिंगटा लागेकोजस्तो भइरहेको हुन सक्छ । रगतमा चिनीको मात्रा कम भएर हुने यस्ता समस्या स्वस्थ व्यक्तिको तुलनामा मधुमेह भएकाहरुमा कयौ गुणा धेरै हुन्छ र तत्काल उपचार गरिएन भने ज्यान पनि जान सक्छ ।
रगतमा चिनीको मात्रा हुनु पर्ने भन्दा धेरै कम भएर हुने यस्तो अवस्थालाई मेडिकल भाषामा हाइपोग्लाइसेमिया भनिन्छ । रगतमा चिनीको मात्रा ७० एम जि प्रति डिएल (mg/dl) भन्दा कम भएमा हाइपोग्लाइसेमिया हुन्छ ।  यसलाई बेवास्ता गरे ज्यानै पनि सक्छ ।

हाइपोग्लाइसेमियाका कारणहरु

सामान्यतया मधुमह भएका व्यक्तिहरुमा तलका कारणले हाइपोग्लाइसेमिया हुन्छ

  • इन्सुलिन वा औषधिको मात्रा धेरै भएमा वा सो अनुसार खानाको मात्रा अपुग भएमा
  • इन्सुलिन वा औषधि खाइसके पछि खाना खान ढिलो भएमा वा भोकै बसेमा
  • अचानक शारिरिक व्यायम सधै भन्दा धेरै भएमा
  • बिरामी भएर खाना नरुचेमा

हाइपोग्लाइसेमियाका लक्षणहरु

रगतमा चिनीको मात्रा कम हुँदा देखा पर्ने लक्षणहरु प्रत्येक व्यक्तिमा फरक हुन्छ । एउटै व्यक्तिमा पनि सधै एउटै लक्षण देखा नपर्न सक्छ । त्यसैले मधुमेहीले घर मै ग्लुको मिटरको सहायताले नियमित सुगर जाँच गरिरहनु पर्दछ । सामान्यतया हाइपोग्लाइसेमिया हुदा तलका लक्षणहरु देखिन्छन :

  • अत्यधिक भोक लाग्नु
  • कमजोरी महशुस हुनु
  • चिटपिट पसिना आउनु
  • मुटुको ढुकढुकी बढ्नु
  • रिंगटा लग्नु आखा अगाडी अध्यारो हुनु
  • छटपटी हुनु
  • टाउको दुख्नु
  • आँखा धमिलो हुनु बेहोस होला जस्तो हुनु

यदि यस्ता लक्षणहरु देखिएमा तुरुन्त उपचार गरि हाल्नु पर्दछ अन्यथा स्थिति गम्भिर बन्न सक्छ ।

रोकथाम तथा उपचार

  • मधुमेहको बिरामीले चिनी, ग्लुकोज, क्यान्डी, चकलेट जस्ता गुलियो पदार्थ अनिवार्य साथमा राख्नु पर्छ ।
  • यदि रगत मा चिनीको मात्रा कम भएको महसुस भएमा तुरुन्त कार्बोहाईड्रेटयुक्त खानेकुरा जस्तै: चकलेट, ग्लुकोज वा जुस खानुपर्छ ।
  • रगतमा चिनीको मात्रा सामान्य अवस्थामा आइसकेपछि पुन हाइपोग्लाइसेमियाबाट बच्न नट्स वा खाना खाने । चकलेट वा गुलियो बस्तु मात्र खाएर बस्नु हुदैन । त्यस्ता बस्तुले क्षणिक समय सम्म मात्र हाइपोग्लाइसेमियाबाट बचाउँछ । दीर्घकालीन समाधान भनेको समय मिलाएर सन्तुलित खाना खाने र नियमित औषधीको उचित प्रयोग नै हो ।
  • रगतमा चिनीको मात्रा कति छ भनेर समय समयमा घरमै ग्लुको मिटरले नाप्ने ।
  • यदि रगतमा चिनीको मात्रा सामान्य अवस्थामा नआएमा तुरुन्त आफ्नो डाक्टरलाई सम्पर्क गर्ने ।
  • प्रत्येक दिन ठिक अनुपातमा ४/५ पटक एकै समयमा तालिका मिलाएर खाने
  • कहिले धेरै कहिले थोरै वा नखाई भोकै नबस्ने ।
  • औषधि वा इन्सुलिनसंग खानाको समय र मात्रा सधै मिलाउनु पर्दछ ।
  • आफ्नो सम्बन्धित चिकित्सकलाइ सम्पर्क गरेर मात्र औषधि फेरबदल गर्ने, आफुखुसि वा सुने जानेका आधारमा औषधी र खानपान परिवर्तन नगर्ने ।
  • काम वा व्यायम धेरै भएमा त्यही अनुसार खानाको मात्रा मिलाउनु पर्दछ ।

(डाइटिसियन, काठमाडौ मेट्रो हस्पिटल)

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

भर्खरै

‘आमाको दूधको विकल्प खोज्नु दुःखद्’

काठमाडौं- पच्चीस वर्षमा पूर्ण स्तनपान गराउने प्रवृत्ति ७५ प्रतिशतबाट ५६ प्रतिशतमा झरेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले नेपाल...

नियन्त्रण भएन तरकारीमा विषादी

काठमाडौँ । काठमाडौ उपत्यकामा भित्रिने तरकारीमा विषादीको अवशेष खान मिल्नेभन्दा बढि मात्रामा पाइएको छ । कालीमाटी तरकारी तथा फलफूल...

विद्यालय खाजाको मेनुमा फर्सिको खीरदेखि कोदोको हलुवासम्म

काठमाडौं । शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालय अन्तरगतको शिक्षा तथा मानव स्रोत विकास केन्द्रले बालबालिकालाई विद्यालयमा दिइने दिवा खाजाको...

सिकलसेल एनेमियाका बिरामीको निःशुल्क उपचार माग

बाँके । थारू समुदायको बाहुल्यता रहेका विभिन्न जिल्लाका सिकलसेल एनेमियाका बिरामीलाई निःशुल्क उपचार गर्न माग गरिएको छ । बाँके...
spot_img

अन्य सम्बन्धित